در دنیای مصورسازی داده‌ها، انتخاب نوع نمودار مناسب برای نمایش اطلاعات، اهمیت بسیاری دارد. نمودارها باید به گونه‌ای طراحی شوند که مخاطب به سرعت و با دقت بتواند مفهوم داده‌ها را درک کند. یکی از نمودارهایی که برای نمایش داده‌های عددی و روندها در طول زمان بسیار مفید است، نمودار area یا نمودار مساحتی است. این نمودار به دلیل استفاده از فضای پر شده در زیر خطوط، علاوه بر نمایش روند داده‌ها، تأثیر بصری بیشتری دارد. در این مقاله با نمودار مساحتی (area)، کاربردها، مزایا، محدودیت‌ها و نکات مهم در استفاده از آن آشنا خواهیم شد.
معرفی نمودار مساحتی (Area)
نمودار area یا نمودار مساحتی، نوعی نمودار خطی است که فضای زیر خطوط آن با رنگ یا سایه پر شده است. این نمودار برای نمایش تغییرات داده‌ها در طول زمان یا مقایسه سهم نسبی چندین دسته از داده‌ها استفاده می‌شود.
برای مثال، اگر بخواهید میزان فروش یک محصول را در ماه‌های مختلف نشان دهید، می‌توانید از نمودار area استفاده کنید. فضای پر شده در زیر خط نشان‌دهنده مقدار تجمعی داده است و به طور بصری تأثیر بیشتری نسبت به یک نمودار خطی ساده ایجاد می‌کند.
نمودار مساحتی (area) می‌تواند به صورت ساده (برای یک مجموعه داده) یا انباشته (stacked) باشد که در آن چندین دسته داده روی هم انباشته می‌شوند تا کل مقدار را نشان دهند.
چه زمانی باید از نمودار مساحتی استفاده کرد؟
نمودار مساحتی زمانی مفید است که نیاز به نمایش روند داده‌ها و همچنین تأثیر کلی تغییرات داشته باشید. موارد زیر مثال‌هایی از کاربرد این نوع نمودار هستند:
- نمایش روند در طول زمان: برای نمایش تغییرات یک یا چند متغیر در بازه‌های زمانی مختلف، مانند فروش ماهانه یا میزان مصرف انرژی.
- نمایش داده‌های تجمعی: اگر بخواهید کل مقدار داده‌های چندین دسته را در طول زمان نشان دهید، نسخه انباشته (stacked) این نمودار مفید خواهد بود.
- مقایسه سهم نسبی: در نمودارهای انباشته، می‌توان سهم نسبی هر دسته از داده‌ها را به راحتی با دیگر دسته‌ها مقایسه کرد.
- ایجاد تأثیر بصری: فضای پر شده در نمودار مساحتی می‌تواند داده‌ها را جذاب‌تر و تأثیرگذارتر نمایش دهد.
مزایا و محدودیت‌ها
مزایا:
- نمایش تغییرات تجمعی: نمودار مساحتی (area) به خوبی تغییرات کلی و تجمعی را نمایش می‌دهد.
- تأثیر بصری قوی: پر شدن فضای زیر خطوط باعث می‌شود داده‌ها برجسته‌تر و جذاب‌تر به نظر برسند.
- مقایسه آسان سهم‌ها: در نسخه انباشته، سهم هر دسته به وضوح قابل مشاهده است.
- مناسب برای نمایش داده‌های چند دسته‌ای: امکان نمایش همزمان چندین دسته داده به صورت انباشته یا مجزا.
محدودیت‌ها:
- کاهش خوانایی در داده‌های پرتعداد: اگر تعداد دسته‌ها زیاد باشد، ممکن است نمودار شلوغ و خواندن آن دشوار شود.
- ابهام در مقایسه دقیق: مقایسه دقیق مقادیر بین دسته‌ها در نمودارهای انباشته ممکن است سخت باشد.
- نیاز به انتخاب صحیح رنگ‌ها: انتخاب نادرست رنگ‌ها می‌تواند خوانایی نمودار را کاهش دهد.
- پیچیدگی در داده‌های متغیر: اگر داده‌ها تغییرات زیادی داشته باشند، ممکن است نمودار گیج‌کننده به نظر برسد.
نکات مهمی که باید رعایت کرد
برای استفاده بهینه از نمودار مساحتی (area)، رعایت نکات زیر می‌تواند مفید باشد:
- انتخاب داده‌های مناسب: مطمئن شوید داده‌هایی که می‌خواهید نمایش دهید، برای این نوع نمودار مناسب هستند، به خصوص داده‌هایی که تغییرات تجمعی یا روند زمانی دارند.
- استفاده از رنگ‌های متضاد: در نمودارهای انباشته، از رنگ‌های واضح و متضاد برای دسته‌های مختلف استفاده کنید تا تمایز آن‌ها به راحتی قابل تشخیص باشد.
- اضافه کردن برچسب‌ها و توضیحات: برای افزایش خوانایی، از برچسب‌های واضح برای نقاط داده و یک راهنمای رنگ (legend) استفاده کنید.
- مقیاس مناسب: مقیاس محورها را طوری انتخاب کنید که تغییرات داده‌ها به وضوح قابل مشاهده باشند.
- اجتناب از شلوغی: اگر تعداد دسته‌ها زیاد است، داده‌ها را به چند نمودار جداگانه تقسیم کنید تا خوانایی حفظ شود.
- نمایش خطی دقیق: اگر جزئیات تغییرات در داده‌ها اهمیت دارند، استفاده از یک خط در بالای فضای پر شده می‌تواند مفید باشد.
- توجه به ترتیب دسته‌ها: در نمودارهای انباشته، ترتیب دسته‌ها می‌تواند بر خوانایی تأثیر بگذارد. دسته‌های بزرگ‌تر را در پایین قرار دهید.
نتیجه‌گیری
نمودار مساحتی (area) یکی از ابزارهای موثر در مصورسازی داده‌ها است که به دلیل نمایش بصری قوی و توانایی نمایش داده‌های تجمعی، در حوزه‌های مختلف از تحلیل داده‌ها تا ارائه‌های تجاری کاربرد دارد. این نمودار برای نمایش روندها و سهم‌های نسبی مناسب است، اما در داده‌های پرتعداد یا تغییرات زیاد ممکن است چالش‌هایی ایجاد کند.
با انتخاب داده‌های مناسب، طراحی دقیق و استفاده از نکات کلیدی ذکر شده، می‌توانید از نمودار مساحتی به عنوان ابزاری قدرتمند برای نمایش اطلاعات به بهترین نحو استفاده کنید. این نمودار علاوه بر انتقال اطلاعات، تجربه بصری جذابی را برای مخاطبان فراهم می‌کند و باعث درک بهتر داده‌ها می‌شود.
برای ایجاد نمودار مساحتی با استفاده از کتابخانه D3 می‌توانید به مقاله «ایجاد نمودار donut با استفاده از کتابخانه D3» مراجعه کنید.
