در دنیای مصورسازی داده‌ها، نمودارهای مختلفی برای نمایش اطلاعات به شکلی جذاب و قابل فهم وجود دارد. انتخاب نمودار مناسب می‌تواند به درک بهتر داده‌ها و تصمیم‌گیری‌های کارآمدتر کمک کند. یکی از این نمودارهای مهم، نمودار پشته‌ای یا Stacked Bar است که در آن اطلاعات به شکل یک سری از میله‌های انباشته‌شده نمایش داده می‌شوند. در این مقاله با مفهوم نمودار stacked bar، کاربردها، مزایا و محدودیت‌ها، و نکات مهم برای استفاده بهتر از آن آشنا می‌شویم.
معرفی نمودار پشته‌ای یا Stacked Bar
نمودار پشته‌ای یا Stacked Bar نوعی نمودار میله‌ای است که در آن هر میله به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شود و به‌صورت لایه‌لایه روی هم انباشته می‌شود. این نمودار به ما کمک می‌کند تا بخش‌های مختلف یک مجموعه داده را در کنار هم مشاهده کرده و نسبت آن‌ها به کل را بررسی کنیم. در این نوع نمودار، محور افقی معمولاً نشان‌دهنده گروه‌های مختلف (مانند سال‌ها، مکان‌ها یا محصولات) است و هر بخش از میله‌ها نشان‌دهنده یک زیرمجموعه از داده‌های آن گروه می‌باشد.
برای مثال، فرض کنید در یک شرکت، میزان فروش چند محصول در مناطق مختلف بررسی می‌شود. در این نمودار، هر میله نشان‌دهنده‌ی میزان فروش در یک منطقه خاص و هر بخش از میله، بیانگر میزان فروش یکی از محصولات است. این روش نمایش، به خواننده اجازه می‌دهد که به‌صورت همزمان فروش کلی در هر منطقه و همچنین سهم هر محصول را مشاهده کند.
چه زمانی باید از نمودار پشته‌ای یا Stacked Bar استفاده کرد
نمودار پشته‌ای برای زمانی مناسب است که بخواهیم سهم هر زیرمجموعه را در یک مجموعه کلی نشان دهیم. از این نمودار زمانی استفاده می‌شود که اطلاعاتی در مورد گروه‌های دسته‌بندی‌شده داشته باشیم و بخواهیم تاثیر هر زیرگروه را نسبت به کل نشان دهیم. موارد زیر نمونه‌ای از زمان‌هایی هستند که می‌توان از این نمودار استفاده کرد:
- تجزیه و تحلیل فروش: اگر بخواهیم سهم فروش محصولات مختلف در دوره‌های زمانی مختلف را نشان دهیم، این نمودار انتخاب خوبی خواهد بود.
- مقایسه داده‌های دسته‌بندی‌شده: برای بررسی و مقایسه داده‌های گروه‌بندی‌شده مانند مقایسه هزینه‌ها، منابع و درآمد در بخش‌های مختلف.
- بررسی روندها: زمانی که نیاز داریم تا تغییرات یک شاخص و سهم زیرمجموعه‌های آن را در طول زمان بررسی کنیم، نمودار stacked bar می‌تواند تصویر کاملی ارائه دهد.
مزایا و محدودیت‌های نمودار پشته‌ای یا Stacked Bar
نمودار پشته‌ای مانند هر ابزار دیگری دارای مزایا و محدودیت‌هایی است که باید در هنگام انتخاب آن به آن‌ها توجه شود.
مزایا
- نمایش ترکیبی از داده‌ها: یکی از مهم‌ترین مزایای نمودار پشته‌ای یا stacked bar، توانایی نمایش ترکیبی از داده‌ها به صورت بصری است. این ویژگی به ما کمک می‌کند تا به سرعت درک کاملی از داده‌های موجود و سهم هر زیرمجموعه داشته باشیم.
- قابل فهم بودن برای مخاطبان: برای کسانی که آشنایی زیادی با مصورسازی داده‌ها ندارند، این نمودار بسیار ساده و قابل فهم است.
- کاربردی برای نمایش داده‌های زمانی: نمودار پشته‌ای یا stacked bar در مصورسازی داده‌هایی که در طول زمان تغییر می‌کنند، به دلیل نمایش تغییرات کل و بخش‌های زیرمجموعه، بسیار مفید است.
محدودیت‌ها
- محدودیت در دقت مقایسه زیرمجموعه‌ها: در این نوع نمودار، مقایسه دقیق بخش‌های میله‌ها در همه‌ی زیرمجموعه‌ها مشکل است. به عنوان مثال، اگر در نمودار چند زیرمجموعه با اندازه‌های مشابه وجود داشته باشد، تشخیص تفاوت بین آن‌ها سخت می‌شود.
- اشباع اطلاعات: اگر تعداد دسته‌بندی‌ها و زیرمجموعه‌ها زیاد باشد، نمودار بسیار شلوغ و پیچیده می‌شود و فهم آن سخت‌تر می‌گردد.
- تاثیر رنگ‌ها بر روی خوانایی: انتخاب رنگ‌های نادرست یا بسیار مشابه برای بخش‌های مختلف می‌تواند به خوانایی نمودار آسیب بزند.
نکات مهمی که باید رعایت کرد
برای داشتن یک نمودار پشته‌ای یا stacked bar مناسب و قابل فهم، رعایت برخی نکات کلیدی اهمیت زیادی دارد:
- انتخاب مناسب رنگ‌ها: برای هر بخش از میله‌ها رنگ‌های متفاوت و قابل تمایز انتخاب کنید. این کار به مخاطب کمک می‌کند تا بخش‌های مختلف را بهتر تشخیص دهد.
- توجه به تعداد زیرمجموعه‌ها: سعی کنید تعداد زیرمجموعه‌ها را به حداقل برسانید تا نمودار پیچیده و شلوغ نشود. در صورت امکان، داده‌ها را در چند دسته‌ی کلی‌تر گروه‌بندی کنید.
- اضافه کردن برچسب‌ها: افزودن برچسب‌هایی برای نمایش درصد یا مقدار هر بخش می‌تواند به درک بهتر داده‌ها کمک کند.
- استفاده از راهنمای رنگ (legend): اگر از رنگ‌های مختلف برای نمایش زیرمجموعه‌ها استفاده می‌کنید، حتماً یک راهنما برای رنگ‌ها در نمودار قرار دهید تا خواننده به راحتی بتواند اطلاعات را تشخیص دهد.
- بررسی درستی تناسب‌ها: دقت کنید که نسبت بخش‌های مختلف درست و واضح باشند تا مخاطب بتواند تفاوت‌ها را به‌خوبی درک کند.
نتیجه‌گیری
نمودار پشته‌ای یا stacked bar به عنوان یک ابزار قدرتمند در مصورسازی داده‌ها، به ما این امکان را می‌دهد که همزمان اطلاعات کلی و جزییات هر زیرمجموعه را در کنار هم مشاهده کنیم. اگرچه این نمودار مزایای فراوانی دارد، اما باید با دقت و توجه به نکات مهمی مانند انتخاب رنگ و تعداد زیرمجموعه‌ها از آن استفاده کرد تا تصویری واضح و قابل فهم از داده‌ها ارائه دهد. با در نظر گرفتن این موارد، می‌توان از نمودار پشته‌ای برای ارائه داده‌ها به روشی حرفه‌ای و کارآمد بهره برد و از تاثیر مثبت آن در تحلیل‌ها و تصمیم‌گیری‌ها استفاده کرد.
برای رسم نمودار پشته‌ای یا stacked bar با استفاده از کتابخانه D3 و plot می‌توانید به مقاله‌های زیر مراجعه کنید.
